Page 24 - Microsoft Word - orjinal

24 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

mün anlamı ve tanımı geçmiúti. Fer‘î kelimesiyle, günlük iliúkilerinde
mükelleflerin fiillerinden do÷an, ameli meselelere iliúkin fıkhî hüküm-
ler kastedilmektedir. Bu sebeple, bu meselelerin hükümleri, usulden
ayrılması için, fürû diye isimlendirilmiútir. Buradaki usul ise, daha
önce açıkladı÷ımız fıkıh usûlünün konusu olan úer‘î delillerdir.
Üçüncü olarak fakihler, Mecelle’de yapılan tarife, fıkıh ilminin,
“hükümlerin tafsîlî delillerinden elde edildi÷ini” ilave etmiúlerdir.
Zira fakih, hükümlerini istidlâl ve nazar yoluyla kaynaklarına ve delil-
lerine dayandırır. Mecâmi‘de zikredilen küllî kâideler arasında “se-
bepler hükümler için istenir (gereklidir)” denilmiútir. 29
1. øslâm Fıkhının Dînî ve Hukukî Boyutu
Müslümanlara göre úerîat veya ser‘, Allah’ın, Peygamber’i (s.a.s )
vasıtasıyla ile ortaya koydu÷u hükümlerdir. Konuyla ilgili olarak
âyetlerde úöyle denilmektedir: “Nuh’a emretti÷ini, sana vahyetti÷ini,
30
øbrahim’e, Mûsâ’ya ve Îsâ’ya emretti÷ini size de din kıldı” ; “Sizden
31
her biriniz için bir úerî‘at ve bir yol koydu” ; “Sonra da seni din ko-
nusunda açık bir yola koyduk. Sen ona uy, bilmeyenlerin arzularına
32
uyma” .
O halde ùâri‘; sadece kendisinde hem dînî, hem de hukukî hüküm-
ler bulunan øslâm dinini gönderen Yüce Allah’tır. Bu sebeple, fıkıh
veya øslâm hukukunun ibadetlerle muâmelât konularını birlikte ele
33
alması ve usulcülerin bu ilmi dini ilimden saymaları tabiîdir. Aynı
úekilde, usul ve kaynak bakımından, içtihat ve tefsirî hükümler bakı-
mından, ayrıca düúünme, araútırma ve hüküm çıkarmanın usulleri gibi
hususlarda, muâmelâtla ilgili konuların din ile irtibatlı olması tabiîdir.
Daha önce de açıklandı÷ı gibi, eski milletlerde muâmelâtla ilgili
hükümler, di÷er sosyal ve dini âdetlerle karıúık bulunmaktaydı. Ancak
Batı’da kanun dinden merhale merhale ayrılmıú ve bu ayrılıú Roma
ømparatorlu÷u’nun parlak devirlerinde tamamlanmıútır. Bugün kanun
sadece medeni konulara iliúkin hale gelmiútir. Öyle ki kanun ilmi,

29 Bkz. el-Âmidî, el-øhkâm, c. I, s. 4; Güzelhisari, Menâfi, s. 311.
30 ùûra 42/13.
31 Mâide 5/48.
32 Câsiye 45/18.
33 el-Gazâlî, el-Mustasfâ, c. I, s. 4.