Page 162 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

Türk Ortodoks Patrikhanesi 153

Türk Ortodoks Kilisesi, Fener Patrikhanesinin Kurtuluş Savaşı yıl­
larında Anadolu Türk Ortodokslarına yönelik zararlı ve yıkıcı faaliyetle­
rine bir tepki olarak kurulmuştur. Kayseri Zincidere Kilisesinde icra
edilen bir ayin ve Kayseri Metropoliti Meletyos'un dualarından son­
ra (ı37) Papa Eftim, 1 Eylül 1922 Çarşamba günü kongreyi Roma'dan
2
ayrılan Doğu Kilisesinin örnek alınmasını belirten bir konuşma ile aç­
mış0 38) , yapılan toplantılar neticesinde 72 ruhani daire başkanının da iş­
tiraki ile alınan kararla Türk Ortodoks Patrikhanesinin kurulduğu tuta­
nak altına alınarak kilise oluşmuştur0 39 >.
Lozan Barış Anlaşmasının akabinde yapılan mübadele ile Anado­
lu' daki cemaatine kayıp etmiş, aslen Anadolu'lu olup İstanbul'da bulu-.
nan Ortodoks cemaat heyetleri tertip edilen kongrelerin 14 Temmuz
1 9 24 tarihinde yapılan oturumunda ulaşılan nihai karar Patrikhane'nin
İstanbul'a taşınmasına karar verilmiştir0 40) . Bu kongre Galata'daki Pa­
nayia Kilisesi Türk Ortodoksların yeni kilisesinin merkezi olarak kabul
edilmiŞtir. Papa Eftim ise Türk Ortodoksların cemaat başkanlığını ve
Galata'da bu cemaate ait bulunan Aya Nikola, Aya Yani ve Hıristos Ki­
liselerinin başpapazlığını üstlenmiştir0 41 ı.
Mabetlerle ilgili bilgi verdiğimiz bu bölümde kullanılan kilise tabi­
ri cemaat manasından daha ziyade cemaatin toplandığı mekan anlamını
ifade etmektedir. Ulaşılan kaynaklar, elde edilen bilgi ve gözlemler ne­
ticesinde kiliselerin, yani Türk Ortodoksların ibadethanelerinin konu­
mu, kurulları ile ibadet usulleri incelenmektedir.

a) Kiliselerin Konumu
Kayseri' de bağımsız bir Ti.irk Ortodoks Patrikhanesinin kurulması
kararlaştırılmış, bu kararın altına Anadolu'da bulunan 72 ruhani daire
başkanı da imza atmış ve bu kuruluşu onaylamıştır042) . Fener Rum Or-

(137) Bkz, Anadoluda Ortodoksluk Sadası, 9 Temmuz 1922, Sayı: 1.
(138) Bkz. Jaschke, "Die Türkisch Ortodoks Kirche", XXXl/I 13.
(139) Bkz. Anadolu Ortodoksluk Sadası, 24 Eylül 1 9 22, Sayı: 10; Ercan, 420-422 ; Cihangir, 56-59.
1
( 1 40) Ergene, 8 8-189.
(141) Bkz. Ercan, 425-426 ; Cihangir, 244-250.
(142) Bkz. Anadolu Ortodoksluk Sadası, 24 Eylül 1922, Sayı: JO; Ercan, 420-422 : Cihangir, 56-59.