Page 72 - Microsoft Word - orjinal

72 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

Fethullah Süleymân’ın da bulundu÷u bir komisyon daha oluúturul-
muútur. Bu komisyonun görevi, úahıslar hukukunu ıslah etmek ve
hükümlerini modern çizgide tedvin etmekti. Bu yapılırken sadece tek
mezhep taklit edilmeyecek, bütün øslâm mezhepleri dayanılacaktır. 112
Son olarak, bütün yönleriyle modern Mısır yasaması için bir esas
olarak øslâm hukukunu bırakıp Avrupa kanunlarından aktarma yap-
mak úeklinde ortaya çıkan ulusal yasama hareketinden bahsetmek
gerekecektir. Hidiv øsmâil Paúa, Türklerden ba÷ımsızlı÷ı arzu ederek
Mecelle-i Osmaniyye’nin uygulamasını reddetmiú, ùeyh Mahlûf
Minyâvî’ye Fransa Kanunu’nu Mâlikî mezhebine uyarlama görevini
vermiútir. Bu bilginin o zaman ortaya koymuú oldu÷u büyük kitaba ve
bu kitapta münasip ve uygun olanları açıklamasına ra÷men, Napolyon
Kanunu'ndan aktarma yapılarak çıkarılan Mısır Medenî Kanunu, mu-
hafazakâr halk arasında büyük gürültü koparmıútır. Bunun üzerine
bazıları, buna ihtiyaç olmadı÷ını ispata yönelmiútir. Merhum Kadri
Paúa, Hanefî mezhebine göre Modern Medenî Kanun úeklinde kaleme
aldı÷ı Mürúidu’l-Hayrân ilâ Ma‘rifeti Ahvâli’l-ønsan adlı eserini ted-
vin etmiútir. 113
Daha sonra, Mısır hükümetinin, ülkenin hukuk sistemini gözden
geçirmek ve tadil etmek amacıyla bir komisyon kurması üzerine, mil-
lilik fikri tekrar gündeme gelmiútir. Bazı ilim ve fikir adamları, 114
yasama için øslâm hukukunun esas alınmasını savunmuú, mevcut sis-
teme ülkeye yabancı oldu÷u gerekçesiyle karúı çıkarak 13 asırdır ül-
kenin hukuku olan øslâm úerîatına dönmeyi teklif etmiúlerdir. Onlara

112 es-Subkî ve arkadaúları, Tarîhu’t-Teúrî‘i’l-øslamî (øslâm Hukuk Tarihi), Kahire
1939, s.351 vd. el-Merâgî’nin heyete hitaben yaptı÷ı açılıú konuúması için bkz.
Atıyye Mustafa Müúrife, Kitâbu’l-Kazâ fi’l-øslâm, Mısır 1939, s.78-80; Mukayese-
li Hukuk Cemiyeti’nin dönemlik yayınlarına bakınız. (Bulletin trimestriel de la
Societé de législation comparée, 1937, s. 356-357).
113 Bu kitap 1045 maddeyi ihtiva etmektedir. Kadri Paúa’nın, daha önce zikredilen
Mısır Ahvâli’ú-ùahsiyye Kanunu ve 646 maddeyi ihtiva eden Vakıf Problemlerinin
Yargılanmasında Adâlet ve ønsaf Kanunu (Kanûnu’l-Adl ve’l-ønsâf li’l-Kazâi alâ
Müúkilâti’l-ønsâf) bulunmaktadır.
114 Bunlardan bazıları úunlardır: Yüksek Hukuk Mahkemesi Nâibi Muhammed Süley-
mân, Risâle li Eyyi ùer‘in Nahkumu (Hangi Hukukla Hüküm Verelim) Kahire
1936; Ahmed Muhammed ùakir, eú-ùer‘u ve’l-Lugat (Hukuk ve Lugat) Kahire
1944; Muhibbüddin el-Hatîb ve di÷erleri.