Page 18 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

Türk Ortodoks Patrikhanesi 9

ristiyanlıkla ilgili kitaplar da neşredilmiştir. Arran Hıristiyanları, Sabir­
ler üzerine tesis ettikleri bu dini nüfuzu, Hazarlar üzerinde de artırmış­
lar ve bunun neticesi olarak Arran Metropoliti İsrail, Hazarlar arasında
Hıristiyanlığın yayılmasında muvaffak olmuştur. Hazarlar, Musevilik
devletin resmi dini oluncaya kadar, Hıristiyanlık ile Musevilik arasında
gidip gelmişlerdir. Kafkasya yöresinde yerleşen bu Türk boylarına yö­
nelik misyonerlik faaliyetleri ancak Müslüman Arapların bölgeye giri­
şi ile son bulmuştur04) . Bu açıklamalar, Türklerin Hıristiyanlaştırılma­
sı faaliyetlerinin Orta Asya'da il. Yüzyıldan itibaren başladığını, iV.
yüzyıldan sonra yoğunlaştığını; fakat çok iyi sonuçlar da vermediğini
göstermektedir. Hıristiyan misyonerleri, Orta Asya' da Türk boyları ara­
sında başarısız; Rusya, Kuzey Kafkasya, Hazar Ülkesi ve Balkanlarda­
ki Türk Boyları üzerine yaptıkları çalışmalarda ise başarılı olmuşlardır.
Bu bölgelerde yapılan çalışmalar, sonuç vermiş ve bazı Türk boyları Hı­
ristiyanlaşmıştır. Türk boylarının Hıristiyanlaşmasında Bizans ve Rus
Kilisesi önemli rol oynamıştır.
Asılları Onogurlar'a dayanan, Balkanlara gelip yerleşerek devlet
kuran Bulgar Türkleri, Bizans'ın da etkisi ile zaman içerisinde Hıristi­
yanlığı kabul etmişler, Hıristiyan isimleri ve unvanları alarak, özellikle
870 yıllarından sonra kendi kültürlerinden uzaklaşmışlar ve Slavlaş­
mışlardır0 5) .
Bulgarların dışında Balkanlara gelerek burada devlet kurmuş olan
Türkler, zaman içerisinde B i zans Devleti.nin de entrikaları neticesinde
birbirleri ile savaşarak sonlarını hazırlamışlardır. Balkanlarda Bizans
Devletinin baskısı neticesinde Hıristiyanlığı kabul etmiş olan Türk Boy­
ları Avarlar, Kumanlar, Peçenekler ve Uzlardır.
Kafkasya'da yaşayan Avarlar, bu bölgede yaşadıkları dönemde
Göktürk ve Hazarlara tabi olmuşlardır. Göktürklerin baskısı üzerine
M.S. 568 de İdil ve Tunaya gelmişlerdir. Devamlı hareket halinde ola­
ra Avarlar Adriyatik sahillerine kadar inmişlerdir (ı6) . Avarlar, başların-

(14) Zeki Velidi Togan, "Hazarlar",! A. , İstanbul 1987, V I l/398.
(15) Mehmet Eröz, Hırıstiyanlaşan T ü rkler, Ankara 1983, 7-9.
(ı6) Bkz. Eröz,10.