Page 17 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

8 Dr. Mustafa BAŞ

Türklerden bazı kimselerle, boy olarak Kereyitler ile Ongut (Öngüt)
Türklerini Hıristiyanlaştırdıklarını, bu insanların yeni dine girişten son­
ra da Georgios, Pavlus, Denha, Luka gibi Hıristiyan isimlerini taşıdık­
larını kaydetmektedir (8) .
Hıristiyanlık ; iV. Yüzyılda Maveraünnehr'e girmiş, Zerdüştlük ve
Budizm arasında sürüp giden mücadelelerden de yararlanarak rahat ya­
yılma imkanı bulmuştur. Bu yüzyılda Hıristiyanlık, bölgede etkili olan
din haline gelmeye başlamıştır. Nitekim 332 yılında Merv'de bir Hıris­
tiyan piskoposa rastlandığının rivayet edilmesi bunu doğrulamaktadır(9) .
Abbasi Halifesi el Muktedir döneminde Müslüman Türklerin, kafir
Türkler olarak adlandırdıkları Hıristiyan Kereyit, Çiğil ve Naymanlara
karşı savaştıkları bildirilmektedir ( IO J. Barthold, Avfı'nin Uygurlar ve
Karahitayların bir kısmının Hıristiyanlığı kabul ettiklerini ileri sürdüğü­
nü, Budist Uygurlar ile Hıristiyan Uygurlar arasında bir anlaşmazlığın
olduğunu, Nesturi olan Hıristiyanların Budistlerle karıştırılmamak için
çan kullanmadıklarını ve dua ederken ellerini göğüsleri hizasında açtık­
larını bildirmektedirO I ) .
Nesturi Patriği Temathaus (Timothe), Hıristiyanlığın yayılması
amacıyla Uygur Türklerinin Hakanını Hıristiyanlığa davet etmiş ve onu
ikna etmek için mektuplar göndermiştir (12) . Bu patrik, Marunilere yaz­
dığı mektupta Türklerin Hakanının halkıyla birlikte putperestliği bıraka­
rak Hıristiyan olduğunu, bir başka mektubunda Türkler için bir pisko­
pos kutsadığını bildirmiştir. Türkleri Hıristiyanlaştırmaya çalışan bir di­
ğer Nesturi Misyoneri Thomas Marga da, yazdığı mektupların birinde,
Patrik Timothe' nin üzerinde çalıştığı Türkler ile diğer bazı milletleri Hı­
13)
ristiyanlığa çevirdiğini belirtmiştir< .
Kuzey Kafkasya'da yaşayan Sabir Hunları üzerine yoğun Hıristi­
yan propagandası yapılmış, Arran Patriği Kardust'un teşviki ile bu
Türkler Hırıstiyanlığı kabul etmişlerdir. Bu Türk boylarının dilinde Hı-

(8) L.Ligeti, Bilinmeyen İç Asya, (Çev. Sadrettin KARATAY), İstanbul 1990, 11/149-160.
(9) Ekincikli, 45.
( 10) Bkz. Zeki Velidi Togan, Kur'an ve Türkler, İstanbul ı971, 17.
( 1 1 ) W. Barthold, Moğol İstilasına Kadar Türkistan, (Çev. H.Dursun Yıldız).İstanbul J98ı, 481-482.
(12) Bkz. Hikmet Tanyu, Türklerin Dini Tarihçesi, İstanbul 1978, 87.
( 13) Bkz. Aygil, 14-15.