Page 71 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

62 Dr. Mustafa BAŞ

tiğini ileri sürmüşlerdir. Türk heyeti ise görüşünde ısrarlı olmuş, Hali­
fe'nin dünya işlerine ilişkin yetkilerine son veren Türk Hükümeti'nin
Patrikhaneyi İstanbul'dan uzaklaştırmaya kesin olarak karar verdiğini
söylemiştir(7l.
Patrikhane konusunda kilitlenen görüşmeler, Lord Curzon 'un;
Türk Heyetinin Patrikhanenin yetkilerini siyasi alanda kullanmasının
doğurduğu sıkıntılara değinerek, kendisine dünyanın dört bir tarafından
gelen telgrafları ve bu konunun hassasiyetini ortaya koymaya çalışarak
Patrikhanenin siyasal ve yönetim alanındaki yetkilerinden yoksun bıra­
kılarak salt din kurumu olarak İstanbul' da kalmasını önermesi ile aşıl­
maya çalışılmıştır<sı.
Türk heyeti önce bu teklife de sıcak bakmamış, ancak konferansa
katılan bütün devletlerin muhalefeti ve Lord Curzon'un kesin tavırları
nedeniyle yumuşamak zorunda kalmıştır. Venizelos da, Yunan Heyeti­
nin, Türk temsilcileri Lord Curzon'un teklifine katılırsa görevde bulu­
nan patriğin çekilmesini kolaylaştıracak biçimde davranmaya hazır ol­
duklarını belirtmiştir. Türk Heyeti de, bu görüşmeler üzerine Patrikha­
nenin sadece dini yetkileri ile sınırlı kalması ve Osmanlı dönemindeki
bütün ayrıcalıklarının kaldırılması şartıyla İstanbul'da kalmasını kabul
9
etmiştir< l.
Lozan görüşmeleri esnasında Patrikhane konusunda yapılan bu tar­
tışmalar, Türkiye Büyük Millet Meclisine de taşınmış ve tartışma konu­
su olmuştur.
Türk Delegasyonunda bulunan Rıza Nur Bey, gizli oturumda Lo­
zan görüşmeleri ile ilgili olarak yapılan müzakere çalışmalarını anlat­
mış ve konuşmalar yapmıştır. Bu konuda Mecliste yapılan tartışmalar
şöyle cereyan etmiştir:
"Rıza Nur Bey (Lozan görüşmelerini anlatmaya devamla)- He­
yet-i Celile kabul ederse ekalliyetler meselesi hal edilmiş şeydir. Onu
izah ediyorum. Şu halde söylemeyeyim. (Hayır, hayır sesleri) Patrik-

(7) Benli soy-Macar, 1 1 9.
(8) Alkan. Rum Patrikhanesi, 55.
(9) Benlisoy-Macar, 49.