Page 69 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

60 Dr. Mustafa BAŞ

karşı bir düşmanlık da taşımadığını, Hükümetin kendisini istememesi
halinde Türkiye'den gideceğini belirtmiştir. A y nca İstanbul Rumlarının
yaptıklarından intikam almanın Türk Milleti gibi köklü bir millete ya­
kışmayacağını söyleyerek Yunanistan'da Türklerin, Türkiye'de Rumla­
rın var olmasının her iki milletin dostluğunu pekiştireceğini ifade et­
miştirOl. Meletyos, daha sonraki tarihlerde de yeni Hükümet ile arasın­
(2
daki havayı yumuşatmak için benzer beyanatlar vermiştir l.
Lozan' da barış görüşmeleri devam ederken Mustafa Kemal Ata­
türk, 20 Ocak 1923 tarihli Hakimiyet-i Milliye gazetesine şu beyanatı
vermiştir: "Bir fesat ve hıyanet ocağı olan ve memleketimize nifak to­
humları eken, uyuşmazlıklar yaratan, Hıristiyan hemşehrilerimizin hu­
zur ve refahı için de uğursuzluğa ve felakete sebep olan Rum Patrikha­
nesini artık topraklarımız üzerinde bırakamayız. Bu tehlikeli teşkilatı
memleketimizde muhafazaya bizi mecbur etmek için ne gibi vesile ve
sebepler gösterilebilir?
Türkiye'nin Rum Patrikhanesi için arazi üzerinde bir sığınılacak yer
göstermeye ne mecburiyeti var? Bu fesat ocağının hakiki yeri, Yunanis­
tan değil midir? Büyük Millet Meclisi tarafından idare edilmekte olan
yeni Türkiye Babıall'nin tahtı idaresindeki eski Osmanlı İmparatorluğu
değildir.
Yeni Türkiye şeref ve haysiyet ve kuvvetini müdrik ve hukukunu
muhafaza için mevcudiyetini tehlikeye atmaya hazır ve amadedir." (3)
Lozan görüşmelerinde Patrikhane, Azınlıklar Alt Komisyonu'nun
gündemine gelmiştir. Patrikhanenin İstanbul' da kalması sorunu bu ko­
misyonda ilginç bir biçimde müzakere edilmiş, hatta Lozan Barış Kon­
feransının görüşmeleri sürecinde görüşmelerin ilerlemesini engelleyen
sorun olarak, Türkiye'nin Patrikhaneyi ülke sınırları dışına atma konu­
sundaki ısrarı gösterilmiştir< 4l.
Yunan delegasyonu hararetli bir şekilde Patrikhanenin İstanbul' da
kalmasını savunmuştur. Bu sebeple de Patrikhanenin İstanbul'dan

(1) Tanin, 2 Kanunuevvel (Aralık) 1922.
(2) Bkz. Tanin, 2 Temmuz, 1923.
(3) Hakimiyeı-i Milliye, 20 Kanunisani (Ocak) 1923.
(4) Hakan Alkan, Fener Rum Patrikhanesi, Ankara 1999, 55.